Як перажыць экзамены. ПАРАДЫ ПСІХАЛОГА
РЭКАМЕНДАЦЫІ ПЕДАГОГА-ПСІХОЛАГА ПРЫ ПАДРЫХТОЎКІ ВУЧНЯЎ ДА ЭКЗАМЕНАЎ
Колькі экзаменаў кожнаму чалавеку даводзіцца здаваць у сваім жыцці? Наўрад ці магчыма злічыць. Шмат. Або вельмі шмат.
Першая суразмова пры паступленні ў першы клас, першае праслухоўванне ў музычнай школе, першая алімпіяда ў школе, спаборніцтва - ці ж гэта не сур'ёзнае выпрабаванне? Пастаянныя кантрольныя работы, залікі, публічныя выступленні - экзамены, экзамены, экзамены... Маленькія і вялікія стрэсы...
Адно з самых важных выпрабаванняў для любога чалавека - гэта выпускныя экзамены ў школе і практычна адразу ж уступныя ў ВНУ. Складаным з'яўляецца гэты перыяд жыцця для маладых людзей яшчэ і таму, што яны здзяйсняюць адказны крок - вызначаюць сваю далейшую будучыню, свой лёс.
Як у такі няпросты час захаваць працаздольнасць і добры настрой, як падтрымліваць добрую фізічную і псіхалагічную форму?
Трэба ўспомніць, што трывожнасць - звычайны стан чалавека ў складанай, незнаёмай сітуацыі, і адчуваюць яго абсалютна ўсе людзі. Часта трывожнасць зяўляецца карыснай. Калі чалавек пачаў хвалявацца, - гэта азначае гатоўнасць арганізма актыўна дзейнічаць, і такія адчуванні нават дапамагаюць на экзамене. Найпрасцейшы прыклад: напярэдадні экзамену суцэльная «каша» у галаве, нічога не ўспомніць, але… варта ўзяць білет і трохі супакоіцца, як раптам усё «усплывае», становіцца выразным і зразумелым. Аднак тут важны адзін нюанс: у пустой галаве нічога не ўсплыве і не народзіцца. Да любога экзамена неабходна рыхтавацца - і чым больш сур'ёзнай будзе падрыхтоўка, тым меншай будзе трывожнасць.
Рэжым дня:
У цяжкі перадэкзаменацыйны час трэба асабліва паклапаціцца аб падтрыманні сваёй працаздольнасці.
Павялічыць сон на 1 гадзіну. Калі вы не выспаліся, то на вывучэнне таго ж матэрыялу вы марнуеце значна больш, чым планавалі.
Пажадана прымусіць сябе прачынацца крыху раней.
Лепш за ўсё мозг успрымае інфармацыю з 7.00 да 12.00 і з 14.00 да 17-18.00 гадзін.
У сярэдзіне дня 30-40 хвілін праводзіць на свежым паветры для ўзбагачэння кіслародам клетак мозга.
Рабіць перапынкі кожныя 60-90 хвілін. Перапынкі не павінны быць працяглымі (10-15 мін) і пажадана напоўніць іх фізічнай нагрузкай.
Харчаванне:
Далёка не апошнюю ролю падчас запамінання і засваенні інфармацыі іграе граматнае харчаванне. Навукова даказана, што канцэнтрацыя ўвагі, памяць, добры настрой - зусім не выпадковасць. Усё гэта цалкам дасягальна з дапамогай … ежы. Уявіце сабе, што 20% калорый, якія спажываюцца намі ў дзень, "з'ядае" мозг. Адпаведна, рацыён вызначае і разумовыя здольнасці. Адны прадукты стымулююць працаздольнасць, другія - шпаркасць мыслення, трэція - канцэнтрацыю.
Лепшаму запамінанню спрыяе морква. Ад перанапружання і псіхічнай стомленасці лепшы сродак - цыбуля. Арэхі - для вынослівасці. Клубніцы і бананы дапамогуць зняць стрэс. Для харчавання клетак мозгу проста незаменная марская рыба. Паляпшаюць кровазабеспячэнне мозгу чарніцы. Нішто не асвяжыць вашыя веды так, як лімон.
А непасрэдна перад экзаменам не забудзьцеся з'есці шакаладку.
Запамінанне і засваенне матэрыялу:
Першы прагляд матэрыялу.
Паўтарэнне найбольш істотных фактаў.
Выяўленне асноўных ідэй і іх узаемасувязей.
Складанне плана.
Не чытайце запар увесь падручнік. Паўтарайце па пытаннях. На кожнае пытанне складайце кароткі канспект ці план. Справа ў тым, што кароткі запіс ваша памяць "сфатаграфуе", на экзамене вы яе абавязкова ўспомніце, а па плане і астатняе лёгка ўспомніцца.
Адказы на найбольш цяжкія пытанні разгорнута пераказвайце, можна каму-небудзь, можна запісаць на магнітафон і праслухаць. Заадно і зразумееце, якое ўражанне ваш адказ зробіць на выкладчыка.
Не думайце "Я ўсё роўна правалюся". Такія думкі нездарма называюць самаразбуральнымі. Яны не толькі перашкаджаюць рыхтавацца, ствараючы пастаяннае напружанне і сумятню ў думках, займаючы ў іх галоўнае месца, яны да таго ж, як ні дзіўна, не дазваляюць вам нічога рабіць ці рабіць усё праз рукавы (а навошта, калі ўсё роўна нічога не выйдзе?). Таму засяродзьцеся на канкрэтных задачах - прадумайце праграму падрыхтоўкі на кожны дзень і настройвайцеся на поспех.
Пакіньце адзін дзень перад экзаменам на тое, каб зноў паўтарыць усе планы адказаў.
Перад экзаменам абавязкова ў думках прайграйце сітуацыю экзаменацыйнага адказу, прадстаўце ўсё ва ўсіх дэталях і сканцэнтруйцеся на лепшай форме паводзін, а на ўласныя страхі паспрабуйце не зважаць.
Для лепшага запамінання пры добрай зрокавай памяці выкарыстоўвайце малюнкі і схемы, пры слыхавой - чытайце ўслых, слухайце тэкст, запісаны на магнітафон і г.д.
Народныя прыметы:
Спаць, паклаўшы сшытак ці падручнік пад падушку.
Браць білет левай рукой, стоячы на правай назе, трымаючы язык за шчакой.
Каму-небудзь з родных падчас твайго экзамену трымацца левай рукой за правае вуха, ні на секунду не адпускаючы.
Напярэдадні патрэсці сшыткам з канспектамі ля адчыненага акна са словамі «Лавіся, халява, вялікая і маленькая» і г.д.
Прыкметы дапамагаюць паменшыць хваляванне і трывогу. Яны, на жаль, дапамагаюць толькі пры добрасумленнай падрыхтоўцы. І, нягледзячы на поўную сваю бескарыснасць, яны дазваляюць адчуваць сябе на экзамене больш упэўнена - такая чалавечая прырода. Няхай вас не бянтэжыць тое, што вы часам прытрымліваецеся прымет. Прыкметы і талісманы - доля не толькі слабых і няўпэўненых людзей. Кутузаў, да прыкладу, ніколі не садзіўся на каня, які спатыкнуўся.
На экзамене:
Першы крок - псіхалагічная ўстаноўка на поспех, абсалютная ўпэўненасць у тым, што мэта будзе дасягнута. Неабходна прызвычаіць сябе да поспеху, зрабіць яго звыклым.
На экзамен прыходзьце своечасова, за 30 хвілін да пачатку. Раней не трэба, каб не нервавацца, пазней таксама - па той жа прычыне. Паніка сярод тых, хто здае экзамен, заразная. Таму не распытвайце перад экзаменам ідучых на яго аб іх ведах і няўдачах, а тым больш аб патрабаваннях экзаменатара.
Узяўшы білет, засяродзьцеся на словах "Я спакойны", павольна паўторыце іх 5-6 разоў.
Падрыхтоўку да адказу пачніце з таго пытання, якое памятаеце лепш за ўсіх, адначасова на палях запісваючы тое, што ў вас «усплывае» па іншых пытаннях.
Не пішыце падрабязны тэкст адказу. Значна лепш, склаўшы план адказу, прадумаць, што вы будзеце расказваць. Помніце, што чытанне вашага адказу з ліста робіць неспрыяльнае ўражанне на экзаменатара.
Аб'ектыўна ацаніце выкладчыка. Паназірайце за ім і адпаведна паводзьце сябе.
Адказваючы матэрыял, глядзіце на экзаменатара і ўяўляйце, што вы расказваеце добразычліваму і спакойнаму чалавеку.
Адказвайце з цікавасцю і энтузіязмам. Калі вам нецікава адказваць, гэта адчуваецца. Энтузіязм заразлівы, нуда - таксама.
ПОСПЕХАЎ!