Лета - цудоўная пара года! Можна гуляць на паветры, гартавацца, у поўнай меры выкарыстоўваючы невычэрпныя магчымасці прыродных фактараў: свежага паветра, сонечных прамянёў і вады.
Загартоўванне - выдатны і даступны сродак прафілактыкі захворванняў. Умацаванне здароўя важна наогул, а для дашкольнікаў - тым больш з-за функцыянальнай няспеласці іх органаў і сістэм. Загартоўванне - магутны аздараўленчы сродак, які ў 2 - 4 разы змяншае колькасць прастудных захворванняў. Яно аказвае агульнаўмацавальнае ўздзеянне на арганізм, павялічвае тонус цэнтральнай нервовай сістэмы, устойлівасць да ўздзеяння зменлівых умоў навакольнага асяроддзя, паляпшае кровазварот, нармалізуе абмен рэчываў.
Загартоўванне не лечыць, а папярэджвае хваробу, і ў гэтым яго найважнейшая прафілактычная роля. Загартаваны чалавек лёгка пераносіць не толькі спякоту і холад, але і рэзкія перамены знешняй тэмпературы, якія здольныя аслабіць ахоўныя сілы арганізма. Загартоўваць сваё дзіця - значыць не толькі даць магчымасць пазбегнуць у далейшым яму прастудных захворванняў, але і значна ўмацаваць імунітэт. Галоўныя памагатыя ў гэтай справе -натуральныя фактары навакольнага асяроддзя (вада, паветра і сонечныя прамяні).
У сувязі з гэтым у летні час вылучаюць наступныя працэдуры загартоўвання:
водныя працэдуры;
паветраныя ванны;
сонечныя ванны.
Загартоўванне дзіцяці можна пачынаць з першых тыдняў яго жыцця і сістэматычна прытрымлівацца гэтага ў далейшым, з ростам дзіцяці неабходна змяняць толькі формы і комплексы працэдур, якія загартоўваюць.
Супрацьпаказанні да загартоўвання
Абсалютных супрацьпаказанняў да загартоўвання няма. Кожны чалавек павінен загартоўвацца ўсё жыццё. Важна толькі правільна дазіраваць, асабліва ў пачатковым перыядзе, дадзеныя працэдуры.
Загартоўванне дзяцей улетку неабходна пачынаць з паветраных ваннаў. Загартоўванне паветрам павялічвае ўстойлівасць арганізма да працяглых уздзеянняў нізкіх тэмператур.
Выкарыстанне паветра ў аздараўленчых мэтах пачынаецца з добрай вентыляцыі памяшкання, у якім знаходзяцца дзеці.
Для прыняцця паветраных працэдур лепшы час - раніца, пасля сну, у спалучэнні з ранішняй гімнастыкай, і да абеду. Цудоўным месцам для прагулак з дзіцем з'яўляюцца паркі, сады, скверы. І вельмі добра, калі бацькі кожную раніцу разам з дзіцем будуць выконваць гімнастычныя практыкаванні, надаўшы ім характар гульні.
Пры загртоўванні паветрам ні ў якім разе нельга даводзіць арганізм да дрыжыкаў. Адзін з эфектыўных сродкаў загартоўвання - дзённы сон на свежым паветры.
Імкніцеся, каб дзіця, асабліва ўлетку, як мага больш часу праводзіла на паветры. Халаднаватае надвор'е і дождж не павінны быць перашкодай для прагулак. Памятайце, што дзень без прагулкі - страчаны дзень!
Наступным этапам комплекснага загартоўвання дзяцей летам лічыцца загартоўванне вадой.
Водныя працэдуры маюць перад паветранымі і сонечнымі ваннамі тую перавагу, што іх можна лёгка дазіраваць. Пры абліванні вадой, купанні ў адкрытых вадаёмах на цела чалавека ўплывае не толькі тэмпература, але і ціск вады, а пры прыёме солевых, іглічных ваннаў, купанні ў моры, лячэбных крыніцах - яшчэ і хімічны яе склад. Абціранне скуры пасля любой воднай працэдуры сухім ручніком забяспечвае добры яе масаж, спрыяе лепшаму кровенапаўненню, а такім чынам, і сілкаванню. Водныя працэдуры з'яўляюцца ўзбуджальным і танізавальным сродкам, таму іх варта праводзіць пасля ранішняга ці дзённага сну.
Умыванне, якое штодня праводзяць па раніцах з гігіенічнай мэтай - самы даступны від загартоўвання вадой.
Пасля мыцця цела расціраюць махрыстым ручніком да лёгкага пачырванення. Агульнае абліванне (працягласць ад 30 секунд да 2 мінут) праводзяць пасля паветранай ванны.
Нажныя ванны з'яўляюцца добрым сродкам загартоўвання. Як вядома, пераахаладжэнне ног нярэдка прыводзіць да прастудных захворванняў, бо пры моцным іх астуджэнні рэфлекторна звужаюцца крывяносныя пазухі насаглоткі, з прычыны чаго харчаванне слізістых абалонак носа і рота пагаршаецца, а жыццядзейнасць мікробаў, заўсёды змешчаных там, павялічваецца. Нажныя ванны спрыяюць загартоўванню ўсяго арганізма. Акрамя таго, штодзённыя нажныя ванны зніжаюць потлівасць ног, яны з'яўляюцца прафілактыкай супраць плоскаступнёвасці.
Марскія купанні з'яўляюцца найболей моцным і комплексным сродкам загартоўвання. Пры купанні ў моры на арганізм дзіцяці дзейнічае не толькі тэмпература вады, але і яе ціск, хімічны склад (солі хлорыстага натрыю і інш.). З прычыны такога моцнага ўздзеяння купанне ў моры дзяцей да двух гадоў непажадана. Цёплыя ванны з марской вады ва ўмовах памяшкання карысныя дзецям любога ўзросту.
Тэмпература, найбольш прыдатная для першага купання, складае 22 градусы, час знаходжання ў вадзе неакрэплага дзіцяці павінен быць прыкладна сем хвілін. Штодзень абавязкова неабходна паступовае павелічэнне часу знаходжання ў вадаёме.
Калі дзіця баіцца воды, не варта прымушаць яго купацца. Такое дзіця трэба прывучаць да вады паступова, праз гульні, да таго часу, пакуль яно не паверыць у свае сілы і само не захоча ўвайсці ў ваду.
Працягласць купання з 2-3 мінут можа быць паступова павялічана да 10 мінут пры ўмове актыўных паводзін дзіцяці ў вадзе (плаванне, гульня ў мяч). Перад купаннем дзіця павінна адпачыць у цені пад падстрэшкам. Пасля купання яго трэба выцерці махрыстым ручніком, змяніць трусікі на сухія і зноў адвесці ў цень.
Катэгарычна забараняецца дзецям уваходзіць у мора адразу пасля сонечнай ванны ці заставацца ў мокрых трусах пасля купання.
Нельга дапушчаць і іх працяглых гульняў на беразе на халодным мокрым пяску ці ў вадзе ў берага, калі ногі астуджаюцца, а цела падвяргаецца сонечнаму апраменьванню.
Да нетрадыцыйных метадаў загартоўвання адносіцца паласканне горла прахалоднай вадой. Як правіла, яго выкарыстоўваюць для прафілактыкі захворванняў горла і верхніх дыхальных шляхоў. Паласканне горла можна праводзіць з 2,5 - 3 гадоў, папярэдне неабходна атрымаць дазвол урача. Пачынаюць паласкаць горла вадой тэмпературай +40 ° С, затым паступова, кожныя 2-3 дні яе зніжаюць на 1 ° С і даводзяць да +18-20 ° С. Для большай эфектыўнасці загартоўвання горла лепш выкарыстоўваць настоі лекавых траў: рамонкі, календулы, крываўніка, шалвеі. Можна паласкаць горла мінеральнай вадой, солевым растворам (0, 5 чайнай лыжкі паваранай солі і 0, 5 чайнай лыжкі пітной соды на шклянку вады).
Загартоўванне рук
Гульні з вадой - адны з любімых дзіцячых забаў і не дзіўна, бо гульні з вадой карысныя не толькі для развіцця тактыльных адчуванняў і для дробнай маторыкі. Вада развівае розныя рэцэптары, супакойвае, дорыць станоўчыя эмоцыі. А што можа быць лепшым, чым шчаслівае дзіця! І ўжо ўсё роўна, што ў вас вакол лужыны.
Рэцэптары на руках і нагах аднолькавыя, але малым мэтазгодней пачынаць гартаванне рук.
У летні перыяд з мэтай гартавання можна выкарыстоўваць душ. Душ дзейнічае мацней, чым, напрыклад, абліванне ці абціранне, бо тут да тэмпературнага фактару далучаецца эфект ціску бруі. Вада, якая льецца з душа пад напорам, аказвае масажнае ўздзеянне. Вада з душа адчуваецца цяплейшай, чым вада той жа тэмпературы пры абліванні ці абціранні. Гэта падымае тонус мышачнай сістэмы, павялічвае працаздольнасць, надае бадзёрасць, спрыяе ўздыму энергіі.
Душ выкарыстоўваецца і для падтрымання чысціні цела дзіцяці. У летні час гэта асабліва важна, бо адкрытыя часткі цела лёгка забруджваюцца. Таму, перш за ўсё, трэба вымыць ногі і рукі з мылам.
Загартоўванне сонцам - эфектыўны сродак аздараўлення і стымуляванне росту дзіцяці.
Ультрафіялетавыя прамяні, якія валодаюць высокай біялагічнай актыўнасцю, уздзейнічаючы на чалавека праз скуру, павялічваюць устойлівасць арганізма да неспрыяльных уздзеянняў навакольнага асяроддзя, хваробатворных мікробаў, павышаюць імунітэт, змяншаюць рызыку захворванняў.
Зусім неабавязкова прымушаць дзіця ляжаць на сонцы, закрыўшы ў абавязковым парадку яму галаву панамкай, дазвольце яму самастойна прымаць сонечныя ванны. Знаходжанне на сонцы выдатна ўмацоўвае імунітэт і дазваляе атрымаць неабходную колькасць вітаміна D. Змяняецца і агульны стан арганізма, паляпшаюцца настрой, сон, апетыт, павышаюцца працаздольнасць і агульная супраціўляльнасць арганізма да рознага роду захворванняў.
Аднак сонечныя прамяні аказваюць спрыяльны ўплыў на арганізм толькі пры правільным іх выкарыстанні, у іншым выпадку яны могуць прычыніць шкоду, выклікаць цяжкія апёкі, захворванне вачэй, абвастрэнне некаторых хвароб (сухоты лёгкіх, страўнікава-кішачныя хваробы і інш.). На час сонечных ваннаў усё цела дзіцяці, акрамя галавы, агаляюць, а на вочы апранаюць акуляры з цёмнымі шкельцамі, якія абараняюць ад сонца. Пры прыёме сонечных ваннаў дзеці кладуцца на індывідуальныя подсцілкі або тапчаны нагамі да сонца. Для раўнамернага апрамянення ўсяго цела дзіця павінна зрабіць праз аднолькавыя прамежкі часу чатыры абарачэнні. Пасля сонечнай ванны добра правесці абціранне вадой, а тым, каму можна (першая група), - абліванне або купанне ў адкрытым вадаёме. Усе дзеці падчас прыёму сонечных ваннаў павінны знаходзіцца пад пастаянным назіраннем дарослага.
Курс сонечных ваннаў не павінен перавышаць 25-30 за лета, з лімітавай працягласцю 15-20 мінут кожная.
Разнастайныя рухомыя гульні ў цёплую пару года - выдатны сродак загартоўвання, бо менавіта актыўныя рухі на паветры аказваюць загартоўвальнае ўздзеянне на дзяцей, забяспечваюць насычэнне крыві кіслародам, паляпшаюць абмен рэчываў. Рухомая гульня - свядомая рухальная актыўнасць дзіцяці, якая прадугледжвае дакладнае і своечасовае выкананне заданняў, якія звязаны з абавязковымі для ўсіх правіламі.
Не страшна, калі дзецям часам даводзіцца прабегчы па сырой траве, па лужынах або трапіць пад цёплы дождж падчас прагулкі - гэта яшчэ больш павысіць устойлівасць іх арганізма.
Летняе загартоўванне дзяцей пры правільным падыходзе да існуючай праблемы - выключна важны занятак, накіраваны на станоўчы вынік. Дзіця, незалежна ад узросту, загартаваўшыся ў летні час, выдатна адаптуецца ў перыяд зімовых вірусных інфекцый і ў далейшым будзе дастаўляць менш клопатаў сваім бацькам.
У выніку загартоўвання дзіця становіцца менш успрымальным не толькі да рэзкіх змен тэмпературы і прастудных захворванняў, але і да іншых інфекцыйных хвароб. Загартаваныя дзеці валодаюць добрым здароўем, апетытам, спакойныя, ураўнаважаныя, адрозніваюцца бадзёрасцю, жыццярадаснасцю, высокай працаздольнасцю. Усе гэтыя вынікі сведчаць аб станоўчым дзеянні загартоўвальных працэдур.